2021 EDEBİYAT ÖDÜLLERİ

Ne yeni yıl için hevesim var ne de gelecek seneye dair heyecanım. Son yıllar maalesef her geçen seneyi aratır oldu. Sağlığımız yerinde, sevdiklerimiz yanımızda deyip şükredecek şeyler buluyoruz kendimize. 

Soran arkadaşlar için bu yıl ödül almış kitapları toparladım gene. Şimdiden herkesin yeni yılı kutlu olsun.

Geçen yıl Nisan ayında verilen Hugo Ödülleri bu yıl çok geç kaldı. Daha yeni açıklanan sonuçlara göre En İyi Roman Ödülü, Martha Wells’in Network Effect’ine gitti.

The Murderbot Diaries serisinin 5 kitabı olan romanı İthaki yayınları tarafından Katilbot serisi olarak yayınlanıyor. Katilbot ayrıca En İyi Seri Ödülü’nü de aldı.

 

Bu yıl Nobel’in sahibi 73 yaşındaki Zanzibar asıllı Tanzanyalı romancı Abdulrazak Gurnah’ın oldu. Bizde kitapları İletişim Yayınları tarafından basılan Gurnah favoriler arasında olmamasına rağmen krema adaylardan Anne Carson, Haruki Murakami, Margaret Atwood, Lyudmila Ulitskaya ve Annie Ernaux gibi isimleri geride bıraktı.

 

 

Heyecan verici diğer bir ödül Man Booker’ı bu yıl David Diop aldı. Uluslararası Booker Ödülü’nü kazanan ilk Fransız yazar olan Diop 'At Night All Blood is Black' i Fransızca aslından çeviren Anna Moschovakis ile ödülü paylaştı. Senegal asıllı yazar,büyük dedesinin Birinci Dünya Savaşında yaşadıklarına dair suskunluğundan ilham almış.

Arkadaşı öldürülen bir askerin savaşın vahşeti içinde  hergün biraz daha nasıl delirdiğini anlattığı romanı bizde Gece Tüm Kanlar Karadır’ olarak Sahi kitaptan çıktı..

 

 

Spekülatif kurgu denince akla ilk gelen ödüller arasında yer alan Locus Awards tanıdık isimlere gitti. En İyi Bilimkurgu Romanı, Hugo’yu da kapan Martha Wells’in Network Effect i oldu.’ Wells bu yıl adeta ödülleri topladı, Nebula’yı da aldı.

En İyi Fantastik Roman ödülü ise ödüllere doymayan N.K.Jemisin'in oldu. Fantezi ve bilimkurgu alanlarında her sene en az bir ödül almasına alıştığımız  Jemisin’in ödüle değer bulunan The City We Became romanı Great Cities serisinin de ilk kitabı olma özelliğini taşıyor. Yazarın Türkçedeki kitapları Dex Pub tarafından yayımlanıyor.

Margaret Atwood’un  The Animals in that Country   şiirinden ilham alan Laura Jean McKay Arthur C. Clarke Ödülü nün sahibi oldu.

Pulitzer Kurgu Ödülü ise dedesi Aunishenaubay Patrick Gourneau’nun hayatını anlattığı The Night Watchman romanı ile Minnesotalı yazar Louise Erdrich’in oldu.

Gelelim benim en takipte olduğum Edgar Ödüllerine; bu yıl Hindistan’dan bir isme, Deepa Anappara’ya gitti. Anappara Djinn Patrol on the Purple Line ile En İyi Roman ödülünün sahibi oldu.Gazeteci olarak sosyal konularda haber yapan Deepa’nın özellikle gençler üzerinde şiddet ve yoksulluğun etkilerini incelemeye yönelik çalışmaları var. Romanını Doğu Anglia Üniversitesi'nde yaratıcı yazarlık alanında yüksek lisans yaparken tezinin bir parçası olarak yazmış

Bir Edgar kadar dünyada ses getirmez ama biliyorsunuz son yıllarda bir Kristal Kelepçe'miz var. Türkiye Polisiye Yazarlar Birliği tarafından verilen ödüle bu yıl Büyük Usta Kategorisinde bizim için de çok kıymetli Osman Aysu layık görüldü.

En İyi Roman Çaylak ile Nihal Orman'a giderken ,En iyi İlk Roman Avcının Son Gecesi ile Dilruba Yıldız'ın oldu.

Ülkenin önde gelen diğer prestijli ödülleri ise şu isimlere gitti ; 

Sait Faik Hikaye Armağanı

Yunus Nadi Roman Ödülleri

Yunus Nadi Öykü Ödülleri

Duygu Asena Roman Ödülü

Orhan Kemal Roman Ödülü

Sedat Simavi Edebiyat Ödülü

BİZİM ZAMANIMIZ - SİNEM SAL

Mihrap’ın baş karakter olarak kendi dilinden anlattığı bölümleri çoğu zaman gülerek  ancak bitmesin diye bir o kadar yavaş okudum ki.

Benim kuşağımın “mahallenin tuhafiyesi” kavramıyla farklı bir bağı vardır. 90’larda lavanta kokulu dükkanın önünde Mihrap annesini ve mahallenin kadınlarını anlatırken yada milenyum için heyecanlanırlarken sizin de o günlere dair anılarınız canlanıyor. Çarkıfelek izlerken,Uğur Dündar baskın yaparken,elektrikler kesildiğinde,apartman toplantısında,anne kız ilişkilerinde,komşuluklarda,elalem ne derlerde o akıcı diliyle sizi o günlere sürüklüyor.

Kendine has mizah anlayışıyla nostaljinin o buruk hüzünlü tadını dengeleyen Sinem Sal okuması çok keyifli bir kitap yazmış. Hele müzikler ; alıp götürüyor. 

SESSİZ HASTA - ALEX MICHAELIDES

 

46 Dilde 2,5 milyon okur damgasıyla raflarda yerini alan Sessiz Hasta için Domingo çoktan kitabın 5 milyon okura ulaştığını açıkladı. Sessiz Hasta  Goodreads yılın en iyi gerilim roman ödülünün de sahibi.

Kocasını öldürüp bir daha asla  konuşmayan ressam Alicia Branson ‘u kendine takıntı haline getiren psikoterapist Theo Faber onu konuşturmaya çalışacaktır. Alicia gerçekten suçlu mudur, o gece neler olmuştur, Faber onu konuşturabilecek midir, psikolojik gerilimle geçen hikayenin ana gövdesini oluşturuyor.

Sessiz Hasta Alex Michaelides’in ilk kitabı. Kendisinin de psikoterapi eğitimi aldığını öğrendiğimiz Michaelides 10 yıl boyunca terapi görmüş. Kitaptaki karakterleri de terapilerde karşılaştığı kişilerden etkilenerek oluşturmuş.Mitolojiye de çok ilgi duyduğunu söyleyen yazar hikayeyi bir noktada Alkestis’in trajedyasına bağlamış.

Sessiz Hasta beğenildiği kadar var,hikaye okurdaki merak duygusunu sürekli tetikliyor ve ters köşe bir finalle parçaları birbirine  bağlıyor. Ben kurguyu sevdim. Sadece dikkatimi çeken hastalardan Türk olanı biraz daha kötü "iğrenilen" karakterize edilmiş. Bunda yazarın Kıbrıs orjinli olmasının etkisi var mı , düşünmeden edemedim. J

KARANLIK GÖL- SARAH BAILEY

Avustralya,ABD ve Kanada’da best seller olmuş,ödüllü Karanlık Göl , Sarah Bailey’ın ilk romanı. Melbourne’lü yazarın bizde çevrilmiş Gecenin İçinden ve yeni basılan Unutulmuşlar Şehri ise Gemma Woodstock serisinin devamı. 

Karanlık Göl birkaç güne bitebilecek iken elimde yaklaşık bir ay süründü maalesef. Yazar kurguyu dramatik hale getirmeye çalışsa da başaramamış.Kurban çok nötr, okuyucuyu etkileyemiyor ,tahmin edilebilir bir gelişme ve sonucu çok belli bir finalle bitirmiş hikayeyi. İlk kitap olmasından Gemma’nın özel hayatı ve duyguları çok ön plandaydı. Sürekli tekrar eden sahneler zaten zayıf olan polisiye örgüden beni iyice kopardı. 

Kısaca çok sevemedim. Belki devam kitapları daha heyecanlıdır ancak benim okumam için çok sağlam bir öneri gerek.

Tanrım Keşke İncecik Olabilseydim - Jane Green

 

Kendisi de kariyerine gazeteci olarak başlayan Jane Green’in 2000’de orijinal adı  A Novel About Ugly Ducklings and Swans olarak basılan şişman gazeteci Jemima ‘nın hikayesi. Kadınların klasik  ince olunca daha güzel,daha arzulanır görüneceklerine dair klişesi bol bir chick lit.

Daha çok dış sesin anlattığı hikaye ,filme güzel uyarlanırmış. Eğlenceli mi evet eğlenceli. Yarım kalmış yedi kitabın üzerine gitti işte ama bir ara ondan da sıkılmadım değil…

Gecenin Kutsal Karanlığı - Michael Connelly

Gecenin Kutsal Karanlığı , Hary Bosch serisinin 21, Rene Ballard serisinin de ikinci kitabı. İlk kitap Gece Vardiyası’nda Ballard’ı tanımıştık ; hikayeyi yalnız çözmüştü. Polisiye heyecanı az bulmuş daha çok karakteri tanıtmaya odaklı yazdığını düşünmüştüm. 

Bu kitapta ise  Rene ,Harry Bosch ile tanışıyor. Bosch emekli olmuş,işlerden tamamen kopmamak için çözülmemiş eski dosyalarla ilgileniyordur. Vahşice öldürülen Daisy Clayton vakası Ballard’ın ilgisini çeker ve çözmek için Bosch ile iş birliği yaparlar.

Ballard’ın inadı ,Bosch’un zekası ve tecrübesi keyifli bir kombinasyon olmuş,karakterler sağlam olunca polisiye kesinlikle daha iyi kurgulanmış. Sevdim… 

 

Bir Lordu Dize Getirmenin On Yolu - Sarah MacLean

 

İtalyan bir baba ve British bir anneye sahip New York Times’ın çok satan yazarlarından Sarah MacLean’in yetişkin-romantik olarak kategorilendirilen kitaplarından biri. Bu kapanma günlerinde dizi izlemekten sıkılanlara bir günde okunup bitirilecek bir kitap. 

Daha Chick-lit olmasını tercih ederdim, erotizmi abartmış.Sanırım o yüzden çok satıyor…

KAPALI KAPILAR ARDINDA - B.A.PARIS

Asıl adı Bernadette MacDougall olan İngiliz yazarın ilk kitabı Kapalı Kapılar Ardında tam bir psikolojik gerilim. Kadın kahramanın dilinden anlatılan hikayeyi okurken tam anlamıyla o kasveti hissediyorsunuz.

Görünürde mükemmel bir eve ve mutlu bir evliliğe sahip çiftin aslında kapalı kapılar ardındaki yaşamını merkeze alan kitap New York Times’ın çok satanlar listesinde haftalarca kalmış,37 ülkede yayımlanmış.

Yazarın The Breakdown, Bring Me Back, and The Dilemma kitaplarından The Breakdown bizde Şüphe olarak basılmış.Diğer kitapları ise henüz çevrilmemiş.Sezgileri güçlü Down Sendromlu Millie ve empatisi muhteşem Esther’i ayrıca sevdim.

NATÜRALİST- ANDREW MAYNE

Natüralist merak ettiğim bir kitaptı ki uzun zamandır bir solukta bir şey okumamıştım. Bu aralar okuduklarım elimde tam anlamıyla sürünüyor çünkü.

Yazar Andrew Mayne aynı zamanda bir illüzyonist. David Blaine,David Copperfield gibi isimlerle çalışmış. Okuduğuma göre Angel Killer romanı televizyon dizisine uyarlanıyormuş. 

Natüralist’in kahramanı Profesör Theo Cray bir biyolog. Doğayı çok iyi okuyan bir bilim insanı. Eski bir öğrencisi ayı saldırısı sonucu öldürülür. Vücudundaki pençe izleri, kanıtlar olayı bir ayının yaptığı yönündedir. Ancak ayıları çok iyi tanıyan Prof.Cray'in ‘şüpheleri vardır ve kendi kanıtlarını toplamaya başlar. Yazdığı bir algoritma ile bölgedeki kayıp insanların  ne kadar fazla olduğunu fark ettiğinde ise yıllara yayılmış cinayetlere ulaşır.

Kitabın temposu uzun süre çok yüksek gitti ama Mayne daha tatmin edici bir sonuç yazabilirdi. Gene de beğendim.

 

2020 Dünya Kitap Dergisi Yılın En İyileri Ödülleri

Bu yıl online toplantılar ile seçilip açıklanan Dünya Kitap Dergisi'nin 2020'nin en iyileri ödülleri şöyle.

Yılın Telif Kitabı

Aslında yeni yazarlara fırsat verilmesi gerektiğini düşünüyorum. Ama burada roman kahramanı Ahmet Hamdi Tanpınar'mış. İlgimi çekti.

Yılın Çeviri Kitabı

Yılın Telif Polisiye Kitabı

Bu seri Yıldız Alatan Maceraları olarak geçiyor.Farahnaz'ın Çiçeği serinin ilk kitabı.

Polisiye İlk Kitap Ödülü

Yılın En İyi Gastronomi Kültürü Kitabı

Oğlak Yayınları gastronomiye kazandırdığı yayınlar sebebiyle “Gastronomi Kültürü Emek Ödülü”nü aldı. 

Bunların dışında;

Vakıfbank Kültür Yayınları yapılan değerlendirme sonucunda Yılın Yayınevi  olarak belirlendi.

Yılın İş Dünyası Kitap Ödülü ekonomi alanında verildi. Tabii ki şaşırtmadı :)

KAR KÖRLÜĞÜ - RAGNAR JONASSON

 

Kar Körlüğü Ragnar Jónasson’ın Kara İzlanda serisinin ilk kitabı. Diğer iki kitabın baskısı henüz bizde yapılmadı. 

Ana karakter Ari Thór Arason yeni mezun bir polistir. Kendisine İzlanda’nın kuzeyinde küçük bir kasabada görev teklif edilince kabul eder. Burada neredeyse hiç suç işlenmemektedir. Kasaba kar altında ,karanlık ve kasvetlidir. Kaza eseri ölen bir kasabalının durumunu şüpheli bulan Ari Thór olayı araştırmaya başlar.

Eğer soğuk ,karlı kuzey polisiyelerini seviyorsanız bu kitap da hoşunuza gidebilir. Ancak bana göre hikaye çok yavaş ilerledi. İlk kitap olması sebebiyle muhtemelen Ari Thór'u  okuyucuya tanıtmak için onun ruh halini ve geçmişini yazar fazla araya sokmuş. Gerçi karakteri sevdim ama bütün köyü gezip herkesi uzun uzun sorgulaması beni biraz hikayeden koparttı. Belki diğer kitapları biraz daha akıcı olur. Yazara şans vermek gerektiğini düşünüyorum.

TEKVİN - ARİF ERGİN

Arif Ergin’i Tekvin ile tanıdık. Kendisini tarihe ve gizeme meraklı bir mühendis olarak tanıtan Ergin, romanını da çok sevdiği Galata ve Beyoğlu’nda kurgulamış.Caddedeki binaların tarihlerini çok iyi biliyor, araştırmalarını bu eksende yoğunlaştırıp Osman Hamdi Bey’in kayıp tablosunu merkeze alan bir hikaye yaratmış.

Dan Brown benzetmeleri haksız değil çünkü sanat,tarih,gizem,gizli örgütler ,illuminati, Mevlevilik gibi pek çok şeye girip çıkan bir kurguyla gizem çözülmeye çalışılıyor. Üstelik sürekli bir kaçıp kovalama hali ve yardımcısı bir kadın J

Dili rahat, sıkmayan bir anlatımı var yazarın. Anlattığı gizemlere,sembollere ve Osman Hamdi Bey’e merak uyandırmaması imkansız.

Osman Hamdi Bey’in La Genèse yani Yaratılış (Tekvin) adını verdiği tablo onun en çok eleştirilen eseri. Mihrap olarak da isimlendirilen çalışma 1901 de yapılmış. Tablo Aret Portakal’dan Mesut Hakgüden’e geçtikten sonra Çiğdem Simavi’nin olmuş ve en son Demirbank koleksiyonuna katılmış. Ancak bankanın TMSF’ye devri sırasında ortaya çıkmamış. Bugün nerede olduğu bilinmiyor.Sembolik olarak anlatmaya çalıştıklarıyla ilgili epey görüş var. Aslında Osman Hamdi’nin daha bir çok eseri kayıp. Yapıldığı dönem kayıtlanmadığı için kaç tane tablosu olduğu tam olarak bilinmiyor. 

Bazı tablolarını ufak değişikliklerle tekrar yaptığından anlatmaya çalıştıkları ile ilgili üzerinde epey spekülasyon var. Arif Ergin buradan kendisine güzel bir roman malzemesi çıkartmış, çok da güzel yazmış. Bu arada aynı karakterle devam edeceği ikinci romanın haberini de verdi. Umarım Tekvin kadar heyecanlı olur.  

YENİÇERİ AĞACI - JASON GOODWIN

 

Uzun zamandır okumak istiyordum, hakkında yazılan yorumlar çok iyiydi. Aynı zamanda tarihçi olan  Jason Goodwin dönemi öyle güzel anlatmış,mekanları,sokakları ,kültürel yaşayışı öyle detaylı vermiş ki okurken bu hikayeyi yabancı birinin yazdığını unutuyorsunuz..Hele yemek tarifleri. Yaşim bir midyeli pilav yapıyor off offf....Bu tariflerle 2016’da Yashim Cooks Istanbul 'u çıkarmışlar.

Jason Goodwin Cambridge Üniversitesi’nde Bizans Tarihi okumuş, ardından Osmanlı’ya merak sarmış. İki arkadaşı ile Polonya’dan İstanbul’a yürüyerek bir seyahat yapmışlar. Geçtikleri eski Osmanlı yerleşimleri bilgisini ve ilgisini daha da pekiştirmiş.Bu seyahati Bir Ucu Altın Boynuz ismiyle kitaplaştırmış.2006 yılında dedektif Yaşim serisinin ilk kitabı Edgar Ödüllü Yeniçeri Ağacı’nı yayımlamış.  

Hikaye 1836’da geçiyor. Yeniçeri Ocağı kaldırılmış üzerinden 10 yıl geçmiştir. Yeni ordu Asakiri Mansure’den subaylar öldürülünce 2.Mahmut eski haremağası Yaşim’i olayı çözmesi için görevlendirir. Bu arada haremde cariyelerden biri ölü bulunmuştur. Yaşim İstanbul’un bu tarihi atmosferinde  sürükleyici bir soruşturma yürütür.

Serinin diğer kitaplarından Yılanlı Sütun 2007 de basılmış.

·         The Bellini Card (2008)

·         An Evil Eye (2011)

·         The Baklava Club (2014) ın çevirilerini bulamadım.

Goodwin, Yaşim’i kültüre hakim,padişaha ve ailesine bağlı ,her yere girip çıkabilen hadım bir karakter olarak yaratmış. İyi yemek yapan,edebiyata düşkün biri.  Valide Sultan ile arası çok iyi.Ondan Fransızca kitaplar alıp okuyor. Balzac, Stendhal, Gautier ve Alexandre Dumas seviyor, rüyasında Tehlikeli İlişkiler’deki Merteuil Markizi ile konuşuyor.Rumca, Ermenice, Fransızca biraz da Gürcüce biliyor.

Goodwin’in dili rahat, okuması keyifliydi.Kurgu sonlara doğru iyice karışsa da elimden bırakamadım. Yılanlı Sütun’u da okuyacağım.

GECE VARDİYASI - MICHAEL CONNELLY

Connelly’nin son kitabı çıkınca ay seçimimizi değiştirip hemen okumak istedik. Gece Vardiyası yeni başlayan bir serinin ilk kitabı. Daha önce Harry Bosch ,Mickey Haller ,McEvoy gibi çok başarılı serileri kaleme alan Michael Connelly bu sefer bir kadın dedektif, Renée Ballard’ı yaratmış. 

Ballard'ı amirinin cinsel tacizine uğradığı halde bunu ispatlayamayıp gece vardiyası görevine sürülmüşken tanıyoruz. Hikaye burada işlenen bir cinayetin peşine düşmesiyle başlıyor. Karakter olarak Ballard inatçı,tam bir sert kaya. Düzensiz hayat ,travmalar,ilişkisizlik gibi dedektif klişeleri onda da var. Polisiye kurguda bir Harry Bosch çözümlemesi yok, daha tahmin edilebilir bir sonuçla bitirmiş yazar.

Şimdilik serinin

Dark Sacred Night (2018)

The Night Fire (2019) 

olmak üzere henüz çevrilmemiş iki kitabı daha var. İlk kitapta Bosch ,ikincisinde hem Bosch hem Haller varmış. Muhtemelen bunlarda hikaye daha kuvvetlidir. Okumak için sabırsızlanıyorum

Ezcümle Gece Vardiyasını genel olarak sevdim-bayılmadım; başkası yazsa neyse ama Connelly’nin öyle iyi hikayelerini okudum ki  beklentim yüksek oluyor doğal olarak.