2022 EDEBİYAT ÖDÜLLERİ

Bu yıl ödül almış kitapları toparlarken bir ödül de kendime vereceğim elbette. Yılın en tembel blog yazarı olarak koca sene hepi topu 2 romandan bahsetmişim. Maalesef ülkenin keyifsizliği beni de okuduklarımı heyecanla paylaşma eğiliminden alıkoyuyor. Önümüzdeki yıl daha hevesli olmaya niyet ediyorum :) Kendimi bırakıp edebiyat dünyasının çalışkan karıncalarına geçiyorum. Bakalım genel durum nasıl;

Her zamanki gibi spekülatif kurgunun en prestijli ödüllerinden Hugo ile başlıyorum. Hugo'nun kazananı bu yıl roman dalında Akady Martine ‘in A Desolation Called Peace kitabı oldu.Aynı zamanda tarihçi olan Martine bu yıl Locus'u da alarak benim Çalışkan Karınca Ödülümü de hak etti.. 

Wayfarers serisi ile tanıdığımız Becky Chambers  Across the Green Grass Fields ile en iyi Novella'yı kaparken, 

N.K Jemisin tabii ki bu yılı da es geçmedi

Jamal Campbell tarafından çizilen Far Sector En iyi Grafik/Çizgi roman kategorisinde ödüle layık görüldü.  

Dune elbette şaşırtmadı; en iyi film The Expanse ‘ın Nemesis Games bölümü dizi kategorilerinde ödüllerin sahibi oldu. 

Hugo'lar böyleyken Nobel’de yaş ortalaması gittikçe yükselişte.Bu yıl edebiyat ödülü 82 yaşındaki Annie Ernaux’a gitti. Ernaux geçen yıl da adaydı fakat ödülü Tanzanyalı romancı Abdulrazak Gurnah almıştı. Nobel'in genel eğilimi olan aktivist kimliğinin etkisi olmuştur muhtemelen. 

Booker ‘ın kazananı bu yıl  The Seven Moons of Maali Almeida kitabının yazarı Shehan Karunatilaka oldu. Ödülünü Konsort Kraliçe Camilla’nın elinden (-bunun bile bir haber değeri var nereden nereye geldi durum) alan Sri Lankalı yazar kitabında 1990’lı yıllarda Sri Lanka’daki iç savaşı konu alıyor.

Nebula, Dünya Fantazi Ödülleri ve Hugo ile birlikte spekülatif kurgunun diğer bir önemli yarışması Locus'u bu yıl daha önce bahsettiğim gibi Bilim Kurgu dalında Hugo'yu da kapan Arkady Martine aldı.

En İyi Fantastik Roman Ödülü ise daha önce Yeşim Şehri kitabıyla Türkçede yer bulan Fonda Lee’nin, aynı serideki devam kitabı Jade Legacy’ye gitti. En iyi korku kategorisinde bizde Melezler ve İçerinin haritası olarak çevrilen My Heart is Chainsaw ile Stephen Graham Jones ödülü kaptı.

P. Djèlí Clark, En İyi İlk Roman kategorisinde ödülünü A Master of Djinn ile alırken Katilbot Günlükleri ile adından söz ettiren Martha Wells En İyi Novella’yı aldı.

Bu yıl Pulitzer ödülü kurgu dalında Netanyahus’un yazarı Joshua Cohen’e gitti.

Edgar En İyi Roman Ödülü’nü Five Decembers ile James Kestrel , En İyi İlk Roman Ödülünü ise Dear Season ile Erin Flanagan aldı.

Arthur C.Clarke , Josephine Giles’ın Deep Weel Orcadia sına gitti.

 

En İyi Roman kategorisinde A Master of Djinn ile P. Djèlí Clark diğer bir bilimkurgu prestij ödülü Nebula’yı da kaptı ve bu yıl adından en çok söz ettiren yazarlardan biri oldu.

And What Can We Offer You Tonight ile  Premee Mohamed En İyi Novella,

Oghenechovwe Donald Ekpeki ,O2 Arena ile En İyi Novellette ödüllerini aldı. 

Sarah Pinsker adını muhtemelen ileride çok duyacağız,Uncanny’de yayınlanan kısa öyküleri bu yıl hem Locus hem Nebula tarafından taçlandrıldı.

Türkiye Polisiye Yazarları Birliği tarafından düzenlenen Kristal Kelepçe bu yıl Emrah Poyraz ve Ulaş Özkan'ın , Kör Kanun romanına gitti. İlk kez verilen Yılın Polisiye Öykü Kitabı dalında İnsanlık Hali isimli eseriyle Reha Avkıran Kristal Kelepçe’yi kazanırken Teşvik Ödülü ise Kâbus isimli romanıyla genç yazar Aras Gençtürk’ün oldu. 

Ülkenin önde gelen diğer prestijli ödülleri ise bu yıl özetle şu kitaplara verildi.

Sait Faik Hikaye Armağanı

Yunus Nadi Roman Ödülleri

Yunus Nadi Öykü Ödülleri

Duygu Asena Roman Ödülü

Orhan Kemal Roman Ödülü

Sedat Simavi Edebiyat Ödülü

ECEL ÇİÇEKLERİ - ELÇİN POYRAZLAR

Evde hasta yatarken bitirdim. Ne okusam diye bakarken önerilerde karşıma çıkmıştı. Ece Uslu seslendirmiş ; ses tonu yumuşak ,vurguları insanı  yormuyor.Sonrasında  Dünya Kitap’ın en iyilerini derlerken polisiye ödülünü aldığını gördüm.

Dedesi ve babası da polis olan Suat akademili başarılı bir komiser. Erkek beklentisiyle kız doğunca adını Suat koymuş babası.İstanbul’da art arda işlenen erkek cinayetlerini çözmeye çalışıyor. Kurguda “bir katil kim” sorusu yok,başından beri biliyoruz.Kadın cinayetleri,kadına şiddet gibi söyleye yaza normelleştirilen kavramlar,cezasız kalan suçlar,adaleti bulamayınca cezayı kendi vermeye kalkışanlar ,tüm bunlara katlanamayıp haykıran örgütlü kadınların tepesine binen kolluk kuvvetleri…Tam da Elçin Poyrazlar’ın dikkat çektiği  “toplumsal histeri. 

Gene bir doktorun öldürülmesine denk gelen bu  metin hayatımızın her alanına sızmış nefretin, gözü dönmüşlüğün, cezasız kalmaların ,bile isteye bu noktalara getirilen süreçlerin isyanı değil de ne.

Polisiye örgüsü yetersiz ancak sosyolojik olarak kahredici...

KAYIP TANRILAR ÜLKESİ - AHMET ÜMİT

Yaklaşık 100.000 adımda bana eşlik eden, bir o kadar trafikte geçen bilmem kaç saatimi nispeten katlanılır kılan bir kitap .Ev işi ve ütüyü saymıyorum bile…

Bana mental anlamda çokça yardımcı olan podcastler ve storytel uygulamasından burada pek bahsetmemiştim

Beni üzen öfkelendiren yorgun hissettiren negatif duygularımdan uzaklaşıp odağımı “gerçekten” anda kalarak dinlemeye vermek beynimin güzel şeyler başarmış bir insan öyküsünden ilham almasını  yada alanında iyi birinin benim ilgimi çeken bir konu üzerinde bilmediklerimi öğretmesi çok iyi hissettiriyor. Hayata bir öğrenci gözüyle bakınca yapmadığın ödevlerden vicdan azabı çektiğin gibi okumadığın/okuyamadığın için kendini suçlu hissettiğin o kısır döngüde sesli kitaplar imdadıma yetişiyor.

Kayıp Tanrılar Ülkesi için mitolojik polisiye diyebiliriz. Pergamon Antik Kenti ile bağlantılı Berlin’e göçmüş bir aile ile ilişkilendirilen kurgunun dedektifi Almanya doğumlu orada başkomiserlik yapan Yıldız Karasu. Hikaye de zaten Berlin’de geçiyor. Ahmet Ümit’in değişmez karakterleri Nevzat Başkomiser ve Ali de kısacık da olsa finalde biz hala buralardayız diyor.

Roman cinayetlerin çözülmeye çalışıldığı bölüm ile Zeus ‘un kendi sesinden mitolojik hikayesini anlattığı bölüm şeklinde sırayla ilerliyor. Normalde ben olayı bir an önce öğreneyim diye yan hikayeyi atlaya atlaya okur sonra ona geri dönerdim J ama mitoloji tarihi, tanrı olma yolculuğundaki savaşları dinlemek sıkmadı. Polisiye Kurgu ise şaşırtmadı,tam tahmin ettiğim gibi hatta fazla uzatılmış bitti.

2021 Dünya Kitap Dergisi Yılın En İyileri Ödülleri

 Dünya Kitap Yılın En İyi Ödülleri açıklanalı çok oldu ama gecikmeli de olsa yazmak lazım:)

Yılın Telif Kitabı

Listemde olan bir kitaptı. Seray Şahiner'i seviyorum.

Yılın Çeviri Kitabı

Yılın Telif Polisiye Kitabı

Ödül aldığını bilmeden geçen hafta storytel'den dinledim. Ayrıca yorumlarım.

İlk eserlerin değerlendirildiği Polisiye Teşvik Ödülü bu sene verilmemiş.

Yılın En İyi Gastronomi Kültürü Kitabı

Ebru Baybara Demir ‘Gastronomi Kültürü Emek Ödülünü aldı. Spotify'da Nilay Örnek'in Nasıl Olunur postcast lerinden birinde konuk. Dinlemenizi tavsiye ederim. 

Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları ise ‘Yılın Kurumsal Yayınevi Ödülü’nün sahibi oldu. Ben bu yayınevine Geleneksel Tıp Festivalleri üzerine çıkardıkları kitapçıklardan ,tıbbi bitkilerde ilgili yayınlarından aşinayım. 

Bir diğer ilgimi çeken ödül Yılın İş Dünyası Marka Kitabı oldu. Seçici kurul ödülü 1871-2021 Kuru Kahveci Mehmet Efendi Mahdumları'nın 150 Yılı kitabına verdi.

Bu tarz koleksiyon kitapları biz kitap severler için nefis ancak fiyatlar maalesef çok uçtu.

İlgisi olanlar biliyordur , Ayşen Zamanpur Silk and Cashmere markasının kurucusu. Yazdığı Diren Keçi 'ye Yılın İş Dünyası Anı Kitabı 

Mariana Mazzucato'nun ‘Girişimci Devlet’ eserine ise ‘Yılın İş Dünyası Uluslararası Kitap Ödülü verildi.

2021 EDEBİYAT ÖDÜLLERİ

Ne yeni yıl için hevesim var ne de gelecek seneye dair heyecanım. Son yıllar maalesef her geçen seneyi aratır oldu. Sağlığımız yerinde, sevdiklerimiz yanımızda deyip şükredecek şeyler buluyoruz kendimize. 

Soran arkadaşlar için bu yıl ödül almış kitapları toparladım gene. Şimdiden herkesin yeni yılı kutlu olsun.

Geçen yıl Nisan ayında verilen Hugo Ödülleri bu yıl çok geç kaldı. Daha yeni açıklanan sonuçlara göre En İyi Roman Ödülü, Martha Wells’in Network Effect’ine gitti.

The Murderbot Diaries serisinin 5 kitabı olan romanı İthaki yayınları tarafından Katilbot serisi olarak yayınlanıyor. Katilbot ayrıca En İyi Seri Ödülü’nü de aldı.

 

Bu yıl Nobel’in sahibi 73 yaşındaki Zanzibar asıllı Tanzanyalı romancı Abdulrazak Gurnah’ın oldu. Bizde kitapları İletişim Yayınları tarafından basılan Gurnah favoriler arasında olmamasına rağmen krema adaylardan Anne Carson, Haruki Murakami, Margaret Atwood, Lyudmila Ulitskaya ve Annie Ernaux gibi isimleri geride bıraktı.

 

 

Heyecan verici diğer bir ödül Man Booker’ı bu yıl David Diop aldı. Uluslararası Booker Ödülü’nü kazanan ilk Fransız yazar olan Diop 'At Night All Blood is Black' i Fransızca aslından çeviren Anna Moschovakis ile ödülü paylaştı. Senegal asıllı yazar,büyük dedesinin Birinci Dünya Savaşında yaşadıklarına dair suskunluğundan ilham almış.

Arkadaşı öldürülen bir askerin savaşın vahşeti içinde  hergün biraz daha nasıl delirdiğini anlattığı romanı bizde Gece Tüm Kanlar Karadır’ olarak Sahi kitaptan çıktı..

 

 

Spekülatif kurgu denince akla ilk gelen ödüller arasında yer alan Locus Awards tanıdık isimlere gitti. En İyi Bilimkurgu Romanı, Hugo’yu da kapan Martha Wells’in Network Effect i oldu.’ Wells bu yıl adeta ödülleri topladı, Nebula’yı da aldı.

En İyi Fantastik Roman ödülü ise ödüllere doymayan N.K.Jemisin'in oldu. Fantezi ve bilimkurgu alanlarında her sene en az bir ödül almasına alıştığımız  Jemisin’in ödüle değer bulunan The City We Became romanı Great Cities serisinin de ilk kitabı olma özelliğini taşıyor. Yazarın Türkçedeki kitapları Dex Pub tarafından yayımlanıyor.

Margaret Atwood’un  The Animals in that Country   şiirinden ilham alan Laura Jean McKay Arthur C. Clarke Ödülü nün sahibi oldu.

Pulitzer Kurgu Ödülü ise dedesi Aunishenaubay Patrick Gourneau’nun hayatını anlattığı The Night Watchman romanı ile Minnesotalı yazar Louise Erdrich’in oldu.

Gelelim benim en takipte olduğum Edgar Ödüllerine; bu yıl Hindistan’dan bir isme, Deepa Anappara’ya gitti. Anappara Djinn Patrol on the Purple Line ile En İyi Roman ödülünün sahibi oldu.Gazeteci olarak sosyal konularda haber yapan Deepa’nın özellikle gençler üzerinde şiddet ve yoksulluğun etkilerini incelemeye yönelik çalışmaları var. Romanını Doğu Anglia Üniversitesi'nde yaratıcı yazarlık alanında yüksek lisans yaparken tezinin bir parçası olarak yazmış

Bir Edgar kadar dünyada ses getirmez ama biliyorsunuz son yıllarda bir Kristal Kelepçe'miz var. Türkiye Polisiye Yazarlar Birliği tarafından verilen ödüle bu yıl Büyük Usta Kategorisinde bizim için de çok kıymetli Osman Aysu layık görüldü.

En İyi Roman Çaylak ile Nihal Orman'a giderken ,En iyi İlk Roman Avcının Son Gecesi ile Dilruba Yıldız'ın oldu.

Ülkenin önde gelen diğer prestijli ödülleri ise şu isimlere gitti ; 

Sait Faik Hikaye Armağanı

Yunus Nadi Roman Ödülleri

Yunus Nadi Öykü Ödülleri

Duygu Asena Roman Ödülü

Orhan Kemal Roman Ödülü

Sedat Simavi Edebiyat Ödülü

BİZİM ZAMANIMIZ - SİNEM SAL

Mihrap’ın baş karakter olarak kendi dilinden anlattığı bölümleri çoğu zaman gülerek  ancak bitmesin diye bir o kadar yavaş okudum ki.

Benim kuşağımın “mahallenin tuhafiyesi” kavramıyla farklı bir bağı vardır. 90’larda lavanta kokulu dükkanın önünde Mihrap annesini ve mahallenin kadınlarını anlatırken yada milenyum için heyecanlanırlarken sizin de o günlere dair anılarınız canlanıyor. Çarkıfelek izlerken,Uğur Dündar baskın yaparken,elektrikler kesildiğinde,apartman toplantısında,anne kız ilişkilerinde,komşuluklarda,elalem ne derlerde o akıcı diliyle sizi o günlere sürüklüyor.

Kendine has mizah anlayışıyla nostaljinin o buruk hüzünlü tadını dengeleyen Sinem Sal okuması çok keyifli bir kitap yazmış. Hele müzikler ; alıp götürüyor. 

SESSİZ HASTA - ALEX MICHAELIDES

 

46 Dilde 2,5 milyon okur damgasıyla raflarda yerini alan Sessiz Hasta için Domingo çoktan kitabın 5 milyon okura ulaştığını açıkladı. Sessiz Hasta  Goodreads yılın en iyi gerilim roman ödülünün de sahibi.

Kocasını öldürüp bir daha asla  konuşmayan ressam Alicia Branson ‘u kendine takıntı haline getiren psikoterapist Theo Faber onu konuşturmaya çalışacaktır. Alicia gerçekten suçlu mudur, o gece neler olmuştur, Faber onu konuşturabilecek midir, psikolojik gerilimle geçen hikayenin ana gövdesini oluşturuyor.

Sessiz Hasta Alex Michaelides’in ilk kitabı. Kendisinin de psikoterapi eğitimi aldığını öğrendiğimiz Michaelides 10 yıl boyunca terapi görmüş. Kitaptaki karakterleri de terapilerde karşılaştığı kişilerden etkilenerek oluşturmuş.Mitolojiye de çok ilgi duyduğunu söyleyen yazar hikayeyi bir noktada Alkestis’in trajedyasına bağlamış.

Sessiz Hasta beğenildiği kadar var,hikaye okurdaki merak duygusunu sürekli tetikliyor ve ters köşe bir finalle parçaları birbirine  bağlıyor. Ben kurguyu sevdim. Sadece dikkatimi çeken hastalardan Türk olanı biraz daha kötü "iğrenilen" karakterize edilmiş. Bunda yazarın Kıbrıs orjinli olmasının etkisi var mı , düşünmeden edemedim. J

KARANLIK GÖL- SARAH BAILEY

Avustralya,ABD ve Kanada’da best seller olmuş,ödüllü Karanlık Göl , Sarah Bailey’ın ilk romanı. Melbourne’lü yazarın bizde çevrilmiş Gecenin İçinden ve yeni basılan Unutulmuşlar Şehri ise Gemma Woodstock serisinin devamı. 

Karanlık Göl birkaç güne bitebilecek iken elimde yaklaşık bir ay süründü maalesef. Yazar kurguyu dramatik hale getirmeye çalışsa da başaramamış.Kurban çok nötr, okuyucuyu etkileyemiyor ,tahmin edilebilir bir gelişme ve sonucu çok belli bir finalle bitirmiş hikayeyi. İlk kitap olmasından Gemma’nın özel hayatı ve duyguları çok ön plandaydı. Sürekli tekrar eden sahneler zaten zayıf olan polisiye örgüden beni iyice kopardı. 

Kısaca çok sevemedim. Belki devam kitapları daha heyecanlıdır ancak benim okumam için çok sağlam bir öneri gerek.

Tanrım Keşke İncecik Olabilseydim - Jane Green

 

Kendisi de kariyerine gazeteci olarak başlayan Jane Green’in 2000’de orijinal adı  A Novel About Ugly Ducklings and Swans olarak basılan şişman gazeteci Jemima ‘nın hikayesi. Kadınların klasik  ince olunca daha güzel,daha arzulanır görüneceklerine dair klişesi bol bir chick lit.

Daha çok dış sesin anlattığı hikaye ,filme güzel uyarlanırmış. Eğlenceli mi evet eğlenceli. Yarım kalmış yedi kitabın üzerine gitti işte ama bir ara ondan da sıkılmadım değil…

Gecenin Kutsal Karanlığı - Michael Connelly

Gecenin Kutsal Karanlığı , Hary Bosch serisinin 21, Rene Ballard serisinin de ikinci kitabı. İlk kitap Gece Vardiyası’nda Ballard’ı tanımıştık ; hikayeyi yalnız çözmüştü. Polisiye heyecanı az bulmuş daha çok karakteri tanıtmaya odaklı yazdığını düşünmüştüm. 

Bu kitapta ise  Rene ,Harry Bosch ile tanışıyor. Bosch emekli olmuş,işlerden tamamen kopmamak için çözülmemiş eski dosyalarla ilgileniyordur. Vahşice öldürülen Daisy Clayton vakası Ballard’ın ilgisini çeker ve çözmek için Bosch ile iş birliği yaparlar.

Ballard’ın inadı ,Bosch’un zekası ve tecrübesi keyifli bir kombinasyon olmuş,karakterler sağlam olunca polisiye kesinlikle daha iyi kurgulanmış. Sevdim… 

 

Bir Lordu Dize Getirmenin On Yolu - Sarah MacLean

 

İtalyan bir baba ve British bir anneye sahip New York Times’ın çok satan yazarlarından Sarah MacLean’in yetişkin-romantik olarak kategorilendirilen kitaplarından biri. Bu kapanma günlerinde dizi izlemekten sıkılanlara bir günde okunup bitirilecek bir kitap. 

Daha Chick-lit olmasını tercih ederdim, erotizmi abartmış.Sanırım o yüzden çok satıyor…