ESRAR-I CİNAYET - AHMED MİTHAT EFENDİ

Ben bugüne kadar bu kitabı niye okumamışım? Hep Felatun Bey ile Rakım Efendi yüzünden..:)

Tanzimat dönemi adalet sistemindeki değişikleri anlamamıza yardımcı olacak bir kurgu.Bugün medya dördüncü güç derken; o dönem için gazetelerin gündemi belirleme ve sorguya mecbur bırakma gücü. Yargıdaki çarpıklık...Üstlerine rağmen olayı çözmeye çalışan dedektif bugün bile ne kadar güncel polisiye roman konusu.

Esrar-ı Cinayet edebiyatımızdaki ilk polisiye roman olma özelliği ile de Ahmed Midhat Efendi'yi bizim için özel kılar. Üstelik Poe ve ardılları gibi değildir. Sadece analitik inceleme yapıp,muammayı çözen dedektif çizgisinden çıkıp Gaboriau ekolünde yazmıştır. Kahraman Osman Sabri sosyal ortamların içindedir ve toplumsal bozukluklarla, adli eksikliklerle mücadele etmektedir. Semtler belirgindir çok belirgin tasvirler vardır. Bir üst yöneticinin suçlularla işbirliği yapabileceğini ilk kez bu romanda görürüz. Medyayı olayları çözmede itici güç olarak kullanır. 

Dönemin gazetelerinin ona atfettiği isimle Efendi Babamız bir taraftan toplumsal eleştirilerini yaparken diğer taraftan Abdülhamit yönetimini üstüne çekmemek için araya girip açıklamalar yapar;

"Okurlarımıza ihtar etmeliyiz ki Öreke Taşı cinayetinin ortaya çıktığı dönemlerde şimdiki mahkeme usulleri ve mahkemelerin düzenlenmesi ve bugünkü adliye örgütü yoktu. Son dönemdeki adli alandaki gelişmeler ve yeni adliye örgütü; (burada Tanzimat değişikliklerinden bahsediyor) özellikle velinimetimiz, reformcu Padişah Efendimiz Hazretleri'nin başarıları kapsamındaki işlerdendir ki; bu devleti, bu ülkeyi yeniden yaratırcasına başardıkları bunca önemli reformlar arasında; kamu güvenliği açısından en yararlı olanlardan birisi de yeni adliye düzenlemeleridir."

Ahmed Mithat yalnız edebiyat alanında değil , matematikten askerliğe, iktisattan tarihe, felsefeden teolojiye, astronomiden coğrafyaya pek çok alanda yazılar kaleme almıştır.

Roman, öykü, oyun, ani, gezi, inceleme, mektup, deneme türünden pek çok yapıtı vardır.Romanları için döneminde geçerli her türe göre örnekler verdiği söylenebilir. Romantik (Henüz Onyedi Yaşında), toplumsal (Felatun Bey ile Rakım Efendi), serüven (Hasan Mellah, Hüseyin Fellah), siyasi içerikli (Jöntürk), tarihi (Yeniçeriler), töresel (Arnavutlar, Solyotlar), bilimkurgu (Dünyaya İkinci Geliş), natüralist (Müsahedat) gibi.

Polisiyede olduğu gibi feminizmi konu alan ilk romanı da (Felsefe-i Zenan ve Diplomalı Kız) Ahmed Mithat yazmıştır.

Üslubu dönemine göre sadedir,araya girer,açıklama yapar.Esrar-ı Cinayet’i ben Bordo Siyah yayınlarından okudum. Günümüze çok güzel uyarlamışlar,çok rahat okunduğunu söyleyebilirim.

Bir anlamda bir ders kitabı özelliği de taşıyan Esrar-ı Cinayet’i okumadıysanız en azından incelemenizi tavsiye ederim.